Skala Lokala

Zalig is de muziek van Magma, de ontelbare jaren oude band van de meester slagwerkerker Christiaan Vander. De protegé van Elvin Jones. Elvin Jones was jarenlang de drummer van John Coltrane. John Coltrane is nog steeds de meest intense saxofonist ter wereld en ver daar buiten.

In het nieuwe universum stelt Magma de standaard. Op aarde zijn er weinigen die de kwaliteit van deze extrateriale band herkennen. Tussen wel en niet ligt het verschil. Magma krijgt het gelijk aan hun zijde. Van het begin tot het einde. Alle extremiteiten die er in de muziek bestaan worden door Magma opgerekt of ingevuld.

De langdurigheid van hun verbintenis is geen kwalitatieve voorwaarde, maar het zegt genoeg over hun passie en gedrevenheid, die in alle opzichten meer dan terecht is. Terecht. De verworvenheden van de westerse muziek rekt Magma op. In de geschiedenis van de zogenaamde populaire muziek is er geen band die meer intens is dan het collectief van Vander.

De gemiddelde luisteraar voelt zich ongemakkelijk bij zoveel virtuoos muzikaal geweld, maar juist nu is het noodzakelijk dat de geest wordt opgerekt! Lachen en huilen zijn, cerebraal gezien, hetzelfde. Een autonome blik op alles. Magma is alles. Magma is nu al klassiek. Recent en ongedateerd.

Haar of zijn muziek zal, evenals die van Frank Zappa, deel gaan uitmaken van het repertoire van de grote Philharmonische orkesten. Overal ter wereld. Te beginnen in Rotterdam, de pionierstad. Magma zal leiden tot de broodnoodzakelijke verjonging van ensembles en het publiek. Makkelijk is hun muziek niet.

Zij is veel dynamischer, aandachtig de geest van de moderne tijd, en vol van nieuwe ritmes en harmonieën. Het vergroot de spelvreugde van een ieder die muzikaal bewustzijn hoog in het vaandel heeft staan. Het doorbreekt het repertoire van de oude componisten. Het vult aan. Het comprimeert. Het zal een groot publiek doen toestromen, maar of de musici het kunnen spelen is de vraag. Het zal de langverwachte verbintenis tussen oud en nieuw concreet maken. Muzikale insiders zijn er klaar voor. Sterker nog; het wachten duurt te lang. Nog sterker; de Muziek vraagt er om!

Mijn ontmoeting met Magma, de band van Christiaan Vander dus, was in het begin van de jaren zeventig. ‘Dit is echt wat voor jou,’zei Wim Hellebrekers, de latere manager van allerhande bandjes. Hij liet mij het album Udu Wudu horen en ik kon niets meer zeggen. Magma vulde mijn hoofd, voor zover er ruimte was. Toen.

In 1976 bracht de band het album Attahk uit. Daarvan had ik The Last Zeven Minutes schijnbaar ooit ergens ooit gehoord of ieder geval het begin daarvan. Mijn toenmalige en matineuze vriendin vond Magma nog interessanter dan ik zelf en zij wekte mij met de verse elpee, die zij in de stad had gescoord, terwijl ik nog in een semicomateuze toestand verkeerde.

Ik stuiterde mijn nest uit. Ik keek haar aan. Met een zelfvoldane blik keek zij naar mij en ik juichte om de fantastische muziek die zij zojuist had meegebracht en ik zoende haar. Alsof ik een forse dosis amfetamine kreeg toegediend. Zonder rem hield ik van haar, maar nog meer hyperde Magma mij de rest van de lange dag.

Wat jazz is weet niemand. Er bestaat geen sluitende definitie van de muziek die al meer dan honderd jaar oud is. De hedendaagse jazz is een rijk palet aan verschillende stijlen en genres, beïnvloed door de actuele ontwikkelingen in de muziek en de maatschappij. Het oeverloze gemekker over het jazzgehalte van het NSJ en dat het in ‘s-Gravenhage allemaal veel beter was, komen mij zo langzamerhand flink de neus uit. Het wás in Den Haag niet beter dan in Rotterdam. Integendeel. Kleine, zweetzalen met slechte zichtlijnen. Zeshonderd treden naar het dakterras, zeulende colonnes in het eindeloze trappenhuis van de centrale hal en - zeker in het begin - een hopeloze geluidsversterking. De Bose-boxjes trokken het helemaal niet. In Ahoy zijn meer en comfortabele podia, dus het jazzaanbod is sowieso groter dan in Den Haag. Het is anno 2016 zelfs fysiek onmogelijk om alle ‘echte’ jazzacts op het festival te zien.

Niemand kan er iets aan doen dat Duke Ellington, Ella Fitzgerald en Dizzy Gillespie nu in Het Grote Orkest spelen. Zijn Kenny Garrett en Chris Potter minder dan Lou Donaldson en Illinois Jacket? Gelul. Bovendien, veel artiesten van de eerste edities spelen nog steeds! De azijnpissers met hun zwaar gedateerde smaak hebben volkomen ongelijk. Het North Sea is het beste jazzfestival ter wereld. De trouwe aanhang, het zeer gemêleerde en internationale publiek is daarvan het bewijs. Dat de editie van 2016 al in januari was uitverkocht is tekenend voor de groeiende belangstelling. De jazz verjongt zich continu en dat typeert de grote kracht van het genre. En wat is er mis met het feit dat nieuwe luisteraars door de populaire acts op het festival geïnteresseerd raken in de voorlopers? Het dedain over het popgehalte doet daarnaast geen recht aan de kwaliteit van de optredende bands.

In de Volkskrant van 14 juli 2016 wordt ook geprutteld over de geluidstechniek. Ik ga niet ontkennen dat het volume bij sommige concerten op NSJ (The Roots!) te hard was, maar het diffuse zaalgeluid bij Kamasi Washington - exponent van de talentvolle, nieuwe lichting - was geen gevolg van een onverantwoord geluidsniveau. De balans tussen het Metropole Orkest en de begeleidingsband was matig, het volume viel wel mee. De Volkskrant stelt dat de geluidskwaliteit het laatste jaar achteruit holt. Dat is onzin. De meeste concerten werden prima versterkt en ook in Den Haag was het geluid wel eens te hard (Statenhal). Dat journalisten geen aandacht aan dit fenomeen besteden is ook niet waar. Meerdere recensenten maakten, indien relevant, melding van een matige geluidskwaliteit. Het North Sea Jazz Festival onttrekt zich niet aan zijn verantwoordelijkheid. Overal zijn oordopjes verkrijgbaar en de ARBO-regels worden toegepast. Gehoorschade bij de jeugd is zeker geen gevolg van het festival, maar dat de kwaliteit van de geluidstechniek iets is om constant in de gaten te houden, staat als een paal boven water.

Dan kan men nog gaan jammeren over het eten, maar de broodjes van Hans Worst waren dit jaar weer prima.